Ülkemizdeki yaşlı nüfus oranı tüm dünyada olduğu gibi artmaktadır. Türkiye İstatistik Kurumunun Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) 2012 verilerine göre % 7,5’e çıkmıştır (5,7 milyon kişi) ve nüfus yansıtmalarına göre bu oranı 2023 yılında %10,2’ye yükselecektir. Ülkemizde doğuşta beklenen yaşam süresinin 2013 yılında kadınlar için 79,2, erkekler için 74,7 yıl olması tahmin edilmektedir ve 2023 yılında kadınlar için 80,2 erkekler için ise 75,8 yıl olacağı öngörülmektedir.
Yaşlı nüfusun artışına koşut olarak hem kronik hastalıkların hem de ileri yaşa özel hastalıklar olan geriatrik sendromların artışı gözlemlenmektedir. Malnütrisyon da özellikle geriatrik yaş grubunda sık görülen klinik bir durumdur. Malnütrisyonu olan yaşlı hastalar daha sık hastaneye yatmakta, hastaneye yattığında daha uzun süre kalmakta, daha fazla komplikasyonla karşılaşmakta (daha sık enfeksiyon, bası yarası vs) ve ölüm yüzdeleri daha fazla olmaktadır.
Malnütrisyon; toplumda kendi evinde yaşayan, bakım evlerindeki veya hastane ortamındaki yaşlılar için önemli, yaygın ve sıklıkla erken teşhis edilemeyen bir sağlık sorunudur. Toplumda yaşayan yaşlı kişilerin %10’a yakın bir bölümünde belirgin malnütrisyon görülmektedir. Malnütrisyon riski altında olan yaşlıların oranının ise %45’lere kadar çıkabildiği gösterilmiştir. Ülkemiz verileri ışığında baktığımızda; ayaktan başvuran hastaların yaklaşık üçte birinin malnütrisyon riski altında olduğu saptanmıştır, bu oran bakım evlerinde kalan hastalarda %54’e, hastanede yatan hastalarda %69’a çıkmaktadır.
Bu kadar sık görülen bir problem olmasına rağmen hastaların çoğu nütrisyonel açıdan değerlendirilmemekte ve beslenme destek tedavisi almamaktadır. Bu nedenle her yaşlı hasta mutlaka nütrisyonel durum açısından değerlendirilmelidir. ESPEN yaşlı hastaların değerlendirilmesinde Mini Nütrisyonel Değerlendirme Testini önermektedir. Bu testin yaşlılar için geliştirildiğini vurgulamak gerekir. Özellikle Mini Nütrisyonel Değerlendirme Testinin Kısa Formu uygulanması kolay, 3-4 dakikada tamamlanabilen pratik bir testtir. Testin geçerliliği Hacettepe Üniversitesi Geriatri Bilim Dalı tarafından yapılmıştır.
Beslenme destek tedavisinde amaçlar yaşlı ve gençler arasında çok farklı değildir. Fark; gençlerde hastalık ve ölüm oranının azaltımının, yaşlıda ise işlevsel durum ve yaşam kalitesinin devamının daha ön planda olmasıdır.
Yapılan araştırmalar malnütrisyonun erken teşhisi, yeterli ve nitelikli tedavisiyle, komplikasyonlar önlenebilmekte, iyileşme hızlanmakta ve yaşlıların işlevselliklerini korumada ve yaşam kalitelerinin kaybolmasını önlemelerinde verdikleri savaşta önemli bir katkı sağlanabilmektedir. Bu yüzden yaşlı hastalarda malnütrisyon farkındalığının artırılması, malnütrisyonun erken tanınması ve uygun tedavi edilmesi çok önemlidir.
Prof. Dr. Meltem HALİL
Bu yazı Klinik Enteral Parenteral Nütrisyon Derneği Bülteni’nin 1. sayısında yayınlanmıştır.
