Resüsitasyon bilimindeki gelişmeleri yansıtabilmek, sağlık çalışanlarına en iyi önerileri sunabilmek için klinik kılavuzların belirli aralıklarla güncellenmesi gerekmektedir. Bu konularda çalışmak amacıyla kurulmuş olan; Uluslararası Resüsitasyon Liyezon Komitesi (International Liaison Committee on Resuscitation: ILCOR); Amerikan Kalp Cemiyeti (AHA), Avrupa Resüsitasyon Konseyi (ERC), Kanada Kalp ve İnme Vakfı (HSFC), Avustralya ve Yeni Zelanda Resüsitasyon Komitesi (ANZCOR), Güney Afrika Resüsitasyon Konseyi (RCSA), İnter – Amerikan Kalp Vakfı (IAHF) ve Asya Resüsitasyon Konseyi (RCA) temsilcilerinden oluşmaktadır.
1999 yılında AHA, resüsitasyon bilimini değerlendirmek ve ortak resüsitasyon kılavuzlarını geliştirmek için birinci ILCOR konferansına ev sahipliği yaptı. Konferans önerileri 2000 yılında kardiyopulmoner resüsitasyon (KPR) ve acil kardiyovasküler bakım için yayınlandı. 2000 yılından itibaren ILCOR konsey üyeleri tarafından araştırmalar değerlendirildi ve beş yılda bir kendi “Uluslararası Uzlaşı ve Tedavi Öneri (CoSTR) Konsensusları” raporlandı.
ILCOR 2015 yılı kılavuz çalışmaları için temsilciler tarafından Temel Yaşam Desteği (TYD), İleri Yaşam Desteği (İYD), Akut Koroner Sendromlar (AKS), Pediatrik Yaşam Desteği (PYD), Yenidoğan Yaşam Desteği (YYD), Uygulama ve Ekip Yönetimi (EUEY), Eğitim ve İlk Yardım olmak üzere yedi görev alanı belirlendi. 2012 yılından itibaren bu alanlar ile ilgili kanıtlar toplanmaya başladı. 2012-2015 yıllarına ait resüsitasyon ve ilk yardım sorularını içeren 169 adet sistematik derlemenin 39 ülkeden 250 kanıt yorumcuları tarafından incelemeleri tamamlandı.
ILCOR’a üye organizasyonlar yayınlanmış olan konsensusu esas alarak, kendi resüsitasyon kılavuzlarını coğrafik, ekonomik ve sistem değişikliklerini göz önünde bulundurarak yayınlamaktadırlar. ILCOR’a bağlı tüm organizasyonlar, resüsitasyon uygulamalarının, eğitim metotlarının, eğitim yardımcılarının ve eğitim ağlarının etkinliğini optimize etmek ve uluslararası farklılıkları azaltmak için taahhüt ederler.
Resüsitasyondaki Yeni Gelişmeler – 2015 Yılı Önerileri
Yetişkin Temel Yaşam Desteği: Erken erişim ve kardiyak arrest önleme, erken yüksek kaliteli KPR ve erken defibrilasyon hakkında öneriler bulunmaktadır.
- Erken Erişim ve Kardiyak Arrest Önleme: Erken erişim tanık olan kişinin kardiyak arreste acil yanıtı yönetecek olan acil sağlık çağrı yöneticisine ulaşması ile başlar. Acil sağlık çağrı yöneticisi eğitimli olmalıdır ve kardiyak arrestin tanımlanması, tanık olan kişinin kalp masajı performansına yardımcı olacak direktiflerin sağlanması gibi rolleri vardır. Kardiyak arresti önleme ile ilgili iki sistematik derlemede boğulmalar için ara ve kurtar operasyonlarının dağılımından ve opioid ilişkili hayatı tehdit eden aciller ile ilgili eğitimlerden bahsedilmektedir.
- Erken Yüksek Kaliteli Kardiyopulmoner Resüsitasyon: Kompresyonlar sternumun alt yarısına, dakikada 120 basıyı geçmeyecek ve maksimum 6 cm çökecek şekilde uygulanmalıdır. 30 kalp masajı 2 soluk önerilmektedir. Her iki dakikada kardiyak ritmi değerlendirmek için göğüs kompresyonuna ara verilir.
- Erken Defibrilasyon: Hastane dışında otomatik eksternal defibrilatörlerin kullanımının faydalarına değinilmiştir. Şok sonrasında kalp masajına ve ventilasyona devam edilmelidir. Yaşam belirtilerini yeniden değerlendirmeden önce kalp masajına iki dakika devam edilmelidir.
Kaynak: National Council of State Boards of Nursing (NCSBN)
Yetişkin İleri Yaşam Desteği: ILCOR tarafından bu başlık ventriküler fibrilasyon ve nabızsız ventriküler taşikardi için defibrilasyon stratejileri, hava yolu, oksijenizasyon ve ventilasyon, KPR sırasında dolaşımın desteklenmesi, KPR sırasında fizyolojik monitörizasyon, KPR sırasında ilaç, özel durumlarda kardiyak arrest ve resüsitasyon sonrası bakım olarak yedi gruba ayrılmıştır. İleri yaşam desteğindeki en önemli gelişmeler; mekanik KPR cihazlarının etkinliği, ilaç tedavisi ve gelişmiş hava yolu cihazlarının yerleştirilmesidir.
- Ventriküler Fibrilasyon (VF) ve Nabızsız Ventriküler Taşikardi (NVT) İçin Defibrilasyon Stratejileri: Eğer ilk şok başarısız olduğunda daha sonraki şoklarda eğer cihaz uygun ise enerji seviyesinin arttırılması önerilmektedir.
- Hava Yolu, Oksijenizasyon ve Ventilasyon: KPR sırasında mümkün olan en yüksek oksijen konsantrasyonu kullanılması önerilmektedir. Balon maske ile ileri hava yolu cihazlarının arasında ve larengeal hava yolu ile trakeal tüp arasında denge olduğu görülmüştür. İleri yaşam desteği sırasında kapnograf kullanımı vurgulanmaktadır.
- KPR Sırasında Dolaşımın Desteklenmesi: Yüksek kaliteli kalp masajının yapılamadığı durumlar haricinde mekanik göğüs kompresyon cihazlarının kullanımı önerilmemektedir.
- KPR Sırasında Fizyolojik Monitörizasyon: Mortaliteyi tahmin etmek ya da resüsitasyonu sonlandırmak için sadece karbondioksit kapnografinin kullanılması önerilmemektedir. Kardiyak arrestin potasiyel geri döndürülebilir sebeplerini tanımlamak için ek tanı aracı olarak kardiyak ultrason önerilmektedir.
- KPR Sırasında İlaç: Yetişkinlerde standart doz epinefrin (1 mg) ve VF/NVT’ de spontan dolaşımın geri dönüşümünü iyileştirmesi için amiodarone kullanımı önerilmektedir.
- Özel Durumlarda Kardiyak Arrest: Gebeliğinin ikinci yarısındaki kardiyak arrestte, fetüsün perimortem sezaryan ile doğurtulması önerilmektedir. Opioid zehirlenmesi ile ilişkili solunumsal arrestlerde, naloksanın intravenöz, intramüsküler, subkütan, intraosseöz ya da intranazal yol ile uygulanması önerilirken, opioid kaynaklı kardiyak arrestlerde kullanımı ile ilgili öneri bulunmamaktadır.
- Resüsitasyon Sonrası Bakım: Kardiyak arrest sonrası hipoksi ve hiperoksiden kaçınılması, hedeflenen sıcaklık değerinin 32 – 36 °C aralığında tutulması, spontan dolaşım döndükten sonra kötü nörolojik sonuçların tahmini için en erken sürenin 72 saat olması gerektiği önerilmektedir.
Pediatrik Temel ve İleri Yaşam Desteği: Kardiyak arrest öncesi bakım, kardiyak arrest sırasında temel yaşam desteği bakımı, kardiyak arrest sırasında ileri yaşam desteği ve kardiyak arrest sonrası bakım olarak sınıflandırılmıştır. Hastane dışında gelişen kardiyak arrest sonrası spontan dolaşımın geri dönmesinde, hedeflenen sıcaklık yönetimi ile ilgili çalışma sonuçları pediatrik resüsitasyondaki yeni gelişmelerdendir. Ayrıca sıvı tedavisi ve antiaritmikleri de içeren öneriler bulunmaktadır.
- Kardiyak Arrest Öncesi Bakım: Hastanelerde çocuklar için acil müdahale ekiplerinin olması önerilmektedir. Acil trakeal entübasyon sırasında atropin kullanımı ile ilgili yeterli kanıt bulunmamaktadır.
- Kardiyak Arrest Sırasında Temel Yaşam Desteği Bakımı: Göğüs kompresyonlarının bebeklerde 4 cm, çocuklarda ise 5 cm derinlikte yapılmasını önermektedir. Hastane içi ve dışı arrestlerde kurtarıcı soluk verilmesi önerilmektedir. Eğer kurtarıcı, kurtarıcı soluk veremiyorsa, göğüs kompresyonlarına devam etmesi önerilmektedir.
- Kardiyak Arrest Sırasında İleri Yaşam Desteği: Kilograma 4 joule olacak şekilde defibrilasyon uygulanması önerilmektedir. İnvaziv kan basıncı takibi ya da ETCO₂ kullanımında özel bir öneri bulunmamaktadır. Ekstrakorporeal membran oksijenasyonu hastane ortamında kardiyak tanılı çocuk ve bebeklerde düşünülebilir.
- Kardiyak Arrest Sonrası Bakım: Spontan dolaşım döndükten sonra hastanın PaO₂ ve PaCO₂‘si ölçülmeli ve hastanın durumu için uygun seviyede tutulması hedeflenmelidir. Spontan dolaşımı döndükten sonra, çocuk ve bebeklerde parenteral sıvılar ve/veya inotrop ya da vazopressör ilaçların verilmesi, sistolik kan basıncının sağlanması için önerilmektedir. Kardiyak arrestten sonraki ilk yedi gün içerisinde elektroensefalografi yapılması prognoza yardımcı olabilir.
Yenidoğan Resüsitasyonu: Yenidoğan vücut sıcaklığı, dinç doğmayanların rutin entübasyonu ve kalp hızını değerlendirmek için EKG kullanımı ile ilgili kanıtlardan elde edilen öneriler bulunmaktadır.
- Asfiktik olmayan yenidoğanlarda sıcaklık yönetimi, tüm gebeliklerde mortalite ve morbiditenin kuvvetli belirleyicisidir.
- Hiç entübe etmemenin aksine, mekonyumlu amniyotik sıvı ile doğan dinç olmayan yenidoğanlarda mekonyumu aspire etmek için rutin endotrakeal entübasyonu ile ilgili yayınlanmış yeterli kanıt bulunmamaktadır.
- Resüsitasyona ihtiyacı olan bebeklerde, kalp atımının hızlı ve doğru tahmin edilebilmesi için EKG önerilmektedir.
Eğitim, Uygulama ve Takım: Altyapı, kaynak ve eğitimli personele sahip olan eğitim merkezleri standart mankenler yerine yüksek doğruluğa sahip mankenleri tercih edebilir. Yönlendirici KPR geri bildirim cihazları, psikomotor KPR becerilerinin öğrenilmesinde yararlıdır. Eğitimin tekrarlanması için uygun aralık bilinmez iken, sık aralarla tekrar etmek kalp krizi ile karşılaşıldığında uygulayıcılara kolaylık sağlayabilir.
İlk Yardım: İnme değerlendirilmesi, diyabetli hastada hipoglisemi tedavisi, açık göğüs yarası tedavisindeki ilk yardımda yaralanma konuları ve şiddetli kanama ve bilinç değerlendirmesi hakkında kanıtlar gözden geçirildi.
- İnme değerlendirme sistemlerinin, inmenin erken tanımlanabilmesi ve kesin tedavi için sevkin sağlanabilmesi ilk yardım uygulayıcıları tarafından kullanılması önerilmektedir.
- Yutabilen hastalarda hipoglisemi durumunda glikoz tabletlerinin kullanımı önerilmektedir. Eğer glikoz tabletine hemen ulaşılamıyorsa, çeşitli yedek diyet şeker formları için öneriler yapılmıştır.
- Herhangi bir tıkayıcı pansuman ya da cihaz kullanılmadan ya da tıkanıklığa neden olabilecek pansuman ya da cihaz kullanılmadan açık göğüs yaralarının yönetimi için önerilerde hayatı tehdit edici tansiyon pnömotoraks gelişme riski vurgulanmaktadır.
- Uygun tanımlama ve bilinç yönetiminde ilk yardım uygulayıcıları tarafından kullanılmak üzere basit bir bilinç skorlama sisteminin geliştirilmesi önerilmektedir.
KAYNAKLAR
- Soar J, Nolan JP, Böttiger BW, Perkins GD, Lott C, Carli P, Pellis T, Sandroni C, Skrifvars MB, Smith GB, Sundle K, Deakin CD. European Resuscitation Council Guidelines for Resuscitation 2015 Section 3. Adultadvanced life support. Resuscitation 2015; 95: 100 – 147.
- Maconochie IK, Bingham R, Eich C, López-Herce J, Rodríguez-Nú˜nez A, Rajka T, Van de Voorde P, Zideman DA, Biarent D. European Resuscitation Council Guidelines for Resuscitation 2015 Section 6. Paediatric life support. Resuscitation 2015; 95: 223 – 248.
- 2010 Sonrası Değişikliklerin Özeti. Acil Ambulans Hekimleri Derneği, 2015, İzmir. http://www.aahd.org.tr/wp-content/uploads/2015/10/img2pdf562800f8446a07.20140872.pdf, Erişim Tarihi: 22 Ocak 2016.
- Hazinski MF, Nolan JP, Aickin R, Farhan Bhanji F, Billi JE, Callaway CW, Castren M, Caen AR, Ferrer JME, Finn JC, Gent LM, Griffin RE, Iverson S, Lang E, Lim SH, Maconochie IK, Montgomery WH, Morley PT, Nadkarni VM, Neumar RW, Nikolaou NI, Perkins GD, Perlman JM, Singletary EM, Soar J, Travers AH, Welsford M, Wyllie J, Zideman DA. Part 1: Executive Summary. 2015 International Consensus on Cardiopulmonary Resuscitation and Emergency Cardiovascular Care Science With Treatment Recommendations. Circulation 2015; 132 [suppl 1]: 2–39.
Uzm. Hem. Zehra BELHAN
Acıbadem Sağlık Grubu Eğitim ve Gelişim Hemşiresi
Hazırlama Tarihi: 27.01.2016
