Diyabetin toplumda sık görülen ve sıklığı yaşla birlikte artan bir hastalık olduğu düşünüldüğünde farklı alanlarda çalışan tüm hemşirelerin diyabetli hastalarla karşılaşması kaçınılmazdır. Diyabetli hastalar yatarak veya ayaktan sağlık hizmeti veren merkezlerde takip edilebilmektedir. Yataklı tedavi kurumlarında çalışan hemşireler yatarak veya ayaktan tedavi gören hastalara bakım verirken birinci basamak sağlık kurumlarında görevli olan hemşireler ayaktan hizmet alan diyabetlilere yönetiminde sorumluluk alabilirler. Bu nedenle sağlık hizmetlerinin farklı basamaklarında (birinci, ikinci ve üçüncü basamak) görev alan tüm hemşirelerin diyabetle ilgili temel düzeyde bilgi ve beceriye sahip olması gereklidir. Bu durumun yanısıra; diyabet kronik bir hastalıktır ve zaman içinde tabloya eklenen komplikasyonlar da hesaba katıldığında birey ve toplum için ağır bir yük getirmektedir. Teknolojik gelişmelerin getirdiği yeniliklerle birlikte, diyabetli birey özelleşmiş bir tedavi ve bakım yaklaşımına ihtiyaç duyar. Temel hemşirelik eğitimi almış olan hemşireler bu gereksinimleri karşılamakta yetersiz kalacaklardır.
Bunların bir sonucu olarak diyabet yönetiminde, diyabet ekibi içinde yer alacak, bu konuda özel eğitim almış “diyabet hemşiresine gereksinim vardır.
Ülkemizde yüksek lisans ve doktora programları ile uzman hemşireler yetiştirilmektedir, fakat bu uzmanlaşmış grubun uzmanlık alanlarına göre sağlık hizmetlerinde uygun istihdamı sağlanamamaktadır.
Ülkemizde diyabet bakımında kaliteli hemşirelik hizmetini sağlamak için, diğer düzenlemelerin yanısıra şu anda varolan hemşirelik gücünü diyabet bakımında etkin hale getirmek gereklidir. Bu da diyabetli hastalarla çalışan hemşirelerin diyabet konusunda egitim programları (standartları belirlenmiş eğitim kursları, hizmet içi eğitim programları gibi) ile desteklenmesi yoluyla yapılabilir.
Tüm bu gerekçelerle 1995 yılında kurulan Diyabet Hemşireliği Derneği (DHD) kurulduğu günden bu yana pek çok etkinlik düzenleyerek yüzlerce hemşirenin eğitimine katkı sağlamıştır. Ulusal ve uluslar arası pek çok etkinliğe de katılan dernek 2000 yılından beri Marmara Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu, İstanbul Üniversitesi Florence Nightingale Hemşirelik Yüksekokulu, Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu ve Koç Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu ile işbirliği halinde diyabet hemşireliği sertifika programları düzenleyerek 2015 yılı Mart ayı itibariyle toplam 466 hemşireyi DİYABET HEMŞİRESİ olarak sertifikalandırmıştır. Sertifika sahibi hemşirelerin ve diyabetlilerle çalışan tüm hemşirelerin çalışma koşullarının düzenlenmesi, özlük haklarının korunması konusunda yapılacak olan yasal düzenlemelere hemşireler adına taraf olan derneğin Sağlık Bakanlığı ve pek çok meslek örgütü ile işbirliğini sürmektedir. Diyabet Hemşireliği Derneğinin 2014 itibari ile 500’ün üzerinde üyesi bulunmaktadır.
DİYABET HEMŞİRELİĞİ DERNEĞİ (DHD)’nin TANIMINA* GÖRE DİYABET HEMŞİRELİĞİ (* Bu tanım Federatıon Of European Nurses In Diabetes (FEND)’in tanımı doğrultusunda hazırlanmıştır)
DİYABET HEMŞİRESİ, diyabetin yönetiminde ileri bilgi ve becerisi olan, uygulayıcı, eğitici, danışman, yönetici, araştırıcı, koordinatör, yenilikçi, mesleki faaliyetlerden sorumlu meslek üyesidir.
GÖREV ÜNVANI
- Uzman Diyabet Hemşiresi
- Diyabet Hemşiresi
Uzman Diyabet Hemşiresinin Nitelikleri
Diyabet hemşireliği alanında lisans üstü (yüksek lisans ve/veya doktora) eğitim programını tamamlayan ve diyabet hemşireliği ileri eğitim sertifikasına sahip olan hemşirelerdir.
Uzman Diyabet Hemşiresinin Görevleri
- Diyabetli bireyin doğrudan bakımında ileri (teknik, iletişim, kavramsal) becerilere sahiptir.
- Diyabette hizmet kalitesinin geliştirilmesinde yer alır.
- Yetkili olduğu birimde diyabetle ilgili araştırma faaliyetlerini başlatır.
- Uygun kurslar için müfredat geliştirilmesi de dahil olmak üzere, eğitim programlarına katılır.
- Klinik denetleme araçları yoluyla bakımın etkinliğini kritik olarak değerlendirir, temel problemleri tanımlamak için araştırma yapar ve buna göre problemleri çözer.
- Multidisipliner ekiple işbirliği içinde rehberler, protokoller ve politikalar hazırlar, diyabet bakım sistemini geliştirir.
- İsteği ve bilgisiyle değişim aracı olarak rol modeli olur ve liderlik yapar.
- Kendi iş yükünü yönetmede otoritedir, hastane ya da merkezden taburcu olan diyabetli bireyi diğer sağlık profesyonellerine yönlendirir.
Diyabet Hemşiresi
En az hemşirelik lisans programından mezun olan, en az 2 yıl diyabetlilerle çalışmış ve diyabet hemşireliği temel eğitim sertifikasına sahip olan hemşirelerdir.
Diyabet Hemşireliği Standartları
- Profesyonel uygulama
- Profesyonel gelişim (eğitim)
- Ortaklık
- Araştırma / kalite güvencesi sağlama
- Yönetim
Diyabet Hemşiresinin Görevleri
- Diyabetli bireyin bakım önceliklerini belirler, hemşirelik girişimlerini başlatır, izler, değerlendirir, diğer sağlık profesyonellerine yönlendirir.
- Diyabetli bireyin sağlık potansiyelini artırmak ve desteklemek, bakımın sürekliliğini sağlamak için diyabetli birey ile birlikte veya diyabetli birey adına karar verir.
- Diyabetli bireyin özbakım yeterliliğini sürekli olarak tanılar ve uygun eğitimi verir.
Diyabet Hemşiresinin Rolleri (Çalışma Yönergesi)
- Diyabet bakımının her yönünde tam zamanlı/ yarı zamanlı çalışır.
- Konsültan hekim ya da diyabetolog ve ilgili pediatrist ile çalışır.
- Çalışmaları hastane yada toplum temellidir, gerekirse ev ziyaretleri yapabilir.
- Diyabetli erişkinlerle, çocuklarla ve onların aileleri ile ya da hepsi ile çalışır.
- Sağlık otoritesi (Sağlık Bakanlığı, İl Sağlık Müdürlüğü, Başhekimlik, Valilik,
- Kaymakamlık) ve diğer sağlık profesyonelleri için diyabette hemşirelik konularında öneride bulunur ve kaynak kişidir.
- Meslektaşlarının diyabet eğitimcisidir.
- Kapsamlı ve entegre diyabet hizmetleri için diyabet ekibi içinde çalışır.
