Donör komponentlerinin alıcıya uygunluğunu saptamada ortaya çıkabilecek hataları önlemek; aynı zamanda transfüzyon reaksiyonlarını tanımak ve kısa sürede en uygun tedaviyi uygulamak hastanın bakımını üstlenen doktor ve hemşirenin sorumluluğudur.
Transfüzyona başlamadan önce ve transfüzyon sırasında yapılacak olan bazı basit uygulamalar çok ciddi reaksiyonların gelişmesini önleyebilir.
Transfüzyona başlamadan önce mutlaka alıcının doğru kişi olduğundan emin olunmalıdır.
Kan ve komponentlerini uygulamadan önce torbanın inspeksiyonu önemlidir. Hemoliz varlığı, renk değişikliği, çamur gibi bir kıvam ve çökeltilerin varlığı söz konusuysa kan bankasına iade edilmelidir.
Transfüzyon öncesi ve sonrası vital bulgular kaydedilmelidir. Herhangi bir transfüzyon reaksiyonu gelişirse transfüzyon hemen sonlandırılmalı ve uygun tedavi başlatılmalıdır. Elektif uygulamalarda her ünite için ilk 25- 50 ml çok yavaş olarak 10 15 dakikada verilmeli ve hastanın vital fonksiyonları çok yakından izlenmelidir. Yaşamı tehdit eden bazı reaksiyonlar genellikle sadece az miktarda kanın infüzyonu sonrası gelişebilir. Daha sonra ise hız hastanın kardiyovasküler durumuna, verilecek ünitelerin sayısına ve hastanın toleransına göre belirlenir. Aynı setten %0.9’luk NaCl dışında hiçbir ilaç veya solüsyon uygulamamalıdır. Özellikle Ringer laktat veya kalsiyum içeren diğer solüsyonlar kesinlikle kan veya komponentleriyle beraber uygulanmamalıdır.
Kan ve komponentlerinin uygulaması sırasında veya sonrasında gelişebilecek reaksiyonlar ve sınıflaması Tablo-1’de gösterilmiştir.
Transfüzyon reaksiyonlarının başlıca semptom ve bulguları şunlardır.
- Ateş (titreme eşlik edebilir veya etmeyebilir, sıklıkla ≤1 °C)
- Titreme (rigor, ateş eşlik edebilir veya etmeyebilir)
- Göğüste, batında, belde veya infüzyon bölgesinde ağrı
- Kan basıncında değişiklikler (hipertansiyon veya hipotansiyon şeklinde olabilir, fakat genellikle aniden başlar)
- Solunum sıkıntısı (dispne, taşipne veya hipoksemi)
- Cilt bulguları (flushing, ürtiker, lokal veya yaygın ödem)
- Kusmayla birlikte olan veya olmayan bulantı
- Ateş, şiddetli titreme, hipotansiyon, yüksek debili kalp yetmezliği ile seyreden akut sepsis tablosu
- Anafilaksi
Bu yazı Türker Çetin’in Kan ve Kan Ürünleri Transfüzyonunda Pratik Noktalar adlı makalesinden alıntılanmıştır.
