Doğum en basit ifadeyle 260-290 gün süren gebelik sonunda bebeğin doğmasıdır. Bu basit ifadeden uzaklaşıp doğum eyleminin özüne indiğimiz de çeşitli mekanızmaların işleyişine, anne adayının bedeninde meydana gelen değişimlere, fetüsün bu serüveni tamamlayışına, çeşitli güçlere ve daha bir çok bilinmeyene ve doğanın kadın bedeninde ki mucizesine tanıklık etmiş olacağız.
Bu yazıda sizlerle doğal bir doğum şekli olan, kadın bedenine ve fetüse komplikasyonu minimal olan Vajinal Doğumu konuşacağız.
WHO -Dünya Sağlık Örgütü- Normal Doğum Eylemini;
Termde, tek ve canlı bir fetüs varlığı ile, verteks pozisyonunda, spontan başlaması, fetüs ve anne açısından komplikasyonsuz doğum ile sonuçlanması beklenir olarak tanımlamaktadır.
Sağlık ekibinin bir üyesi olarak nerede, ne zaman ve hangi şartlar altında gerçek bir doğumla karşı karşıya kalacağımız, nüfusumuzun dinamik yapısı göz önüne alındığın da oldukça olası gözükmektedir.
Gelelim asıl konumuza; nedir bu normal doğum, gerçek doğumun başladığıdan nasıl emin olabiliriz. Peki bu doğumun evleri var mıdır varsa nasıl bir işleyiş hakimdir, doğum eyleminin elemanları nelerdir, acaba normal doğum başladıktan sonra sezeryana geçiş olabilir mi?
Gelin hep birlikte bu sorulara cevaplarını birlikte öğrenelim..
Doğum Ağrıları
Gerçek doğum eyleminin ayırıcı tanısı zor olmasına rağmen kontraksiyonlar temeline dayanarak yapılır.
Gerçek doğum eylemi kontraksiyonları; düzenli aralıklarla gelen, sıklığı ve şiddeti giderek artan, servikal dilatasyon ve efesmana yol açan özellikle sıtta ve abdomen lokalizasyonunda hissedilen ağrılardır. Sedasyonla durdurulamaz. Kontraksiyonlara kanlı nişane ve mebran rüptürü eşlik edebilir.
Doğum Eyleminin Evreleri
1.Evre: Uterus silinme ve dilatasyonunun olduğu evredir.
1A.Latent Faz: Uterin kontraksiyonlar düzensiz aralıklarla gelir, kısa sürer. Dilatasyon minimal olur.
1B. Aktif Faz: Aktif faz başlarken serviks genellikle 3cm’ye kadar açılmıştır.
2.Evre: Doğumun gerçekleştiği evredir.
3.Evre: Plesantanın doğduğu evredir.
Bu evrelerin sağlık çalışanları tarafından takip edilmesi, gebeliğin sağlıklı bir şekilde tamalanması ve fetüsün sağlıklı doğumu için oldukça önemlidir.
1.Evre Takibi
- Maternal vital bulgular en az her 4 saatte bir kontrol edilir.
- Periyodik vajinal muayene (2-3 saat aralıklarla) steril koşullarda yapılır.
Aktif doğum eylemi ve doğum sırasında yiyecek verilmemelidir. (Doğum eylemin de orta derecede sıvı verilmesi eğilimide vardır)
Anne doğumun erken aşamasın da yatağa bağlı kalmak zorunda değildir. Aktif eylem de rahat ettiği pozisyonda kalmasına izin verilmelidir.
Analjezinin şekli ve sıklığı maternal rahatsızlık düzeyine, doğumun zamanına ve fetüsün sağlık durumuna bağlıdır.
Doğum Eyleminin Elemanları (3P Kuralı)
Powers (Güç): Uterus kontraksiyonları
Passage (Yol): Pelvis
Passenger(Yolcu): Fetüs
- Evre Takibi
Fetal Kalp Hızı: Baş ve kordon kompresyonuna bağlı fetal kalp hızında yavaşlama, kontraksiyon ve eşlik eden maternal itici güç sırasında sıkça görülür.
Kontraksiyon sorası FKH düzeliyorsa doğum eylemin devamına izin verilir.
Maternal İtici Güçler: Fetüs doğum kanalında ilerlerken rektum ve civarına yaptığı bası nedeniyle spontan ıkınma gelişir. Anne adayının ıkınması için baş, pelvis tabanına kadar inmiş olmalıdır.
Uterin kontraksiyonlar başladığında derin bir nefes alması, nefesini tutarak ıkınması sağlanmalıdır.
Bizler Hemşire/Ebeler olarak doğum sırasında anne adayını yönlendirecek birincil sağlık çalışanlarından biri olduğumuzu unutmamalı ve konuya hakim, aktif bir katılımla daha iyi bir hizmet ve bakım presibini benlmsemeliyiz.
Bu arada unutmadan ekleyeyim; kontraksiyonlar arasında gebenin dinlenmesi için fırsat vermeyi unutmayalım.
Doğuma Hazırlık
Bu evrenin sonuna doğru bebek baş perineden görünmeye başlar. Baş indikçe perinenin derisi iyice incelir. Bu evrede anne adayı doğum yapacağı pozisyona getirilmelidir. En uygun pozisyon dorsal litotomi pozisyonudur.
Vulvar ve perineal temizlik yapılır ve steril örtülerle örtülür.
Her ıkınma ve kontraksiyonla başın büyük kısmı görümeye başlar ve tekrar içeriye kaçmaz. Buna crowning (taçlanma) denir. Başın doğumu (rintgen manevrası, burun ve ağız aspirasyonu, omuzların doğumu, umblikal kordun klemplenmesi ile 2.evre tamamlanır.
Ortalama süresi nulliparlarda 50 dk (max. 2 saat), multiparlarda 20 dk(max. 1 saat)dır.
3.Evre Takibi
Plesntanın Doğumu: Simfizis pubis üzerinden uterus yukarı çekilir, umblikal kord yavaşça yukarı-öne gergin tutularak çekilir. Plesanta introitusta görülene kadar devam edilir. (max.30 dk sürer, genelde 50dk içinde plesanta ayrılır.)
(Bazı klinikler de plesanta ayrılmadan oksitosin ve ergonovin uygulaması yapılır.)
Bu aşama da Hemşire/ebeler tarafından plesantal ayrılma belirtilerinin bilinmesi ve gözlenmesi gerekir;
- Ani kan boşalması
- Uterusun abdomende yükselmesi
- Uterusun sertleşip yuvarlaklaşması
- Umblikal kordun vajenin altına inmesi.
Plesantanın doğumundan sonra plesanta ve zarların tam olup olmadığı kontrol edilir. Epizyotomi açıldıysa oarılır, açılmadıysa laserasyon yönünden bölge kontrol edilir.
Plesanta ayrıldıktan sonra 50ml üzerinde ki kanamalar pospartum kanama olarak kabul edilir.
Nedenleri; uterin atoni, plesanta retansiyon, laserasyonlardır. (İlerleyen yazılarda yüksek riskli gebelikler konusuna hep beraber değinirken bu nedenleride geniş kapsamlarıyla inceleyeceğiz. Onun için şimdilik sadece isimlerini veriyorum.)
Evettt…
Başarılı bir doğumun sonuna geldik, bebeğimiz dünyaya geldi, ardından anne karnında ki en büyük destekcisi plesanta da doğdu.
Tabi süreç her zaman böyle işlemeyebilir. İşte normal doğumdan sezeyana geçilmesi gereken durumlar;
- Bebeğin sıkıştığı durumlar
- Bebeğin kalp atışlarının zayıflaması durumlarında anne ile ilgili durumlar
- Bebeğin mekonyumunu yapması
- Serviksin açılmadığı ve kontraksiyonların olduğu ve doğumun ilerlemediği durumlar
- Serviksin açılmadığı ve kontraksiyonların olmadığı durumlarda suni sancıya rağmen doğumun ilerlemediği durumlar
- Beklenmedik şekilde kanamanın olduğu durumlardır.
Yazımın sonuna gelirken siz değerli okuyucularımıza çok teşekkür eder ve Kadın Hastalıkları Ve Doğum Hemşireliği ve Kadın’a dair yeni yazılarda bir daha ki buluşmamıza kadar sağlıklı kalmanızı temenni ederim.
